XIX wiek to – pomimo zaborów – czas sprzyjający budowaniu odpowiedniej atmosfery dla rozwoju kształcenia muzycznego. W tym czasie wychowawcza funkcja muzyki realizowała się w różnych formach organizacyjnych. Duży wpływ na kształt edukacji muzycznej miała sytuacja polityczna w kraju i systemy oświatowe zaborców. Najwyższy poziom – jak się wydaje z perspektywy czasu – prezentowało szkolnictwo w zaborze pruskim, na terenie Wielkopolski i Śląska. Niezwykle ważną rolę odgrywał tu amatorski ruch chóralny, który obok celów artystycznych spełniał także funkcję tożsamościową – pozwalał przeciwdziałać germanizacji i walczyć pieśnią o zachowanie więzi z kulturą macierzy. Istotne znaczenie miała edukacja muzyczna również w XIX-wiecznym szkolnictwie prywatnym, gdzie ważną rolę odgrywało właśnie kształcenie muzyczne. Działalność chórów amatorskich i pensji przyczyniła się w dużym stopniu nie tylko do pogłębienia uczuć patriotycznych, ale również do rozwijania w Ślązakach głębokiej potrzeby kontaktu z muzyką.